Kunnen we het wezen van Allah met ons verstand begrijpen?
Hoewel het verstand in staat is om het bestaan van Allah te begrijpen, kan het Zijn wezen niet bevatten. Het menselijke verstand, dat zijn eigen aard niet eens kent, zal in shirk belanden indien hij een dergelijk pad bewandelt, omdat al hetgeen wat men over het wezen van Allah bedenkt, een product van zijn eigen gedachten is.
En wat de gedachten van een schepsel betreft, dat kan niet meer dan een schepsel zijn. De mens kan alleen tefekkur doen door middel van de schepselen van Allah. Dat wil zeggen dat hij niet het wezen van Allah kan bezinnen, maar door middel van de schepping, de verschijningen van Zijn namen en attributen, een inzicht erop kan krijgen. Wat de heilige wezen van Allah betreft, Hij is de enige Die dat kent.
Het oog kan niet elk wezen zien, noch het oor kan elk geluid horen en noch het verstand kan alles begrijpen. Alles is eigendom van Allah en alles is Zijn schepsel. Dat wil zeggen dat het verstand, net zoals alle schepselen, beperkt is. Het is bijvoorbeeld nog niet in staat om een cel volledig te begrijpen en de grenzen van de sterrenstelsels te bepalen. Hoe kan het menselijke verstand dan het wezen van Allah bevatten, Wiens namen en attributen grenzeloos en oneindig zijn, terwijl hij niet eens de schepselen volledig kan begrijpen.
Bovendien is het verstand zelfs niet in staat om zichzelf te begrijpen. Wat is het verstand? Hoe werkt het? Hoe verwerkt het de informatie die hij via zintuigen heeft verkregen? Hoe krijgt hij hulp van het geheugen? Hoe stuurt hij de resultaten die hij heeft verworven naar het geheugen? De mensheid heeft op deze en vele andere vragen nog geen antwoord gevonden.
In feite vormt het feit dat het verstand zijn eigen aard niet kent een bron voor het begrijpen van sommige waarheden. Hoewel geen enkel verstand zijn eigen aard kan begrijpen, twijfelt geen enkel verstand over zijn bestaan. Dit is een code van goddelijke wijsheid. Een persoon die deze code kan ontcijferen, twijfelt niet meer aan het bestaan van de Schepper van de wereld, noch probeert hij Zijn heilige wezen te begrijpen.
Laten wij even aannemen dat onze organen zoals ogen, harten en longen die verschillende functies vervullen, bewustzijndragende wezens zijn. Indien wij aan hen zouden vragen wat de ziel is, zouden ze zeggen dat het een andere entiteit is die hen allemaal bestuurt en anders is dan hen. Waar ze ook over zouden praten, het zou niet juist zijn. Waar ze hem ook mee vergelijken, zouden ze in vergissing belanden.
Hoewel ze beiden schepselen zijn, kunnen de organen van het lichaam het wezen van de ziel niet begrijpen. Dus hoe kan het verstand, die een schepsel is, het heilige wezen van zijn Schepper begrijpen?
Het beperkte menselijke verstand kan natuurlijk de essentie en het wezen van Allah, Wiens eigenschappen oneindig zijn, niet bevatten. Alleen Hij kent de heilige aard van Zijn wezen.
Daardoor heeft onze Profeet (saw) ons geïnformeerd dat het shirk is om over het wezen van Allah na te denken. Dat wil zeggen, iemand die in een dergelijke gedachte duikt, bevindt zich op het pad waar hij een partner aan Allah toekent. Immers, hetgeen wat het verstand ook begrijpt, wat het geheugen ook bewaart en wat de verbeelding ook bereikt, is een schepsel zoals hetgeen wat het oog aanschouwt, het oor hoort en de tong proeft. Al deze organen en zintuigen zijn geschapen en wat deze weegschalen kunnen wegen kunnen alleen schepselen zijn en geen Schepper.
Degene die Allah niet met zijn beperkte verstand maar via de Kuran, het woord van Allah, kent, is degene die de waarheid bereikt.
Kortom: het verstand is een schepsel en het kan zelfs het wezen van de meeste schepselen niet bevatten. Dus, hoe kan hetgeen dat zelfs het wezen van de schepselen op een volmaakte wijze niet eens kan begrijpen, het wezen van de Schepper begrijpen, Wiens namen en attributen oneindig zijn!